Cel główny
Głównym celem programu jest uświadomienie rodzicom i opiekunom dzieci znaczenia wczesnej profilaktyki astmy
oraz stworzenie dzieciom zagrożonym chorobą możliwości optymalnej jakości życia.
Cele szczegółowe
- Edukacja rodziców i opiekunów dzieci w zakresie umiejętności obserwacji objawów astmy,
- Zmiana percepcji dziecka z astmą jako osoby z pełnymi możliwościami rozwojowymi.
1. Problem alergii i astmy
1.1 Występowanie astmy
Astma oskrzelowa jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych. Światowa Organizacja Zdrowia
szacuje, że cierpi na nią od 100 do 150 milionów ludzi. Choruje ok. 6% dorosłej populacji świata, a liczba chorych
wzrasta przeciętnie o 50% w ciągu dekady. W Polsce z powodu astmy cierpi 8,6% dzieci i 5,4% dorosłych, a więc
ponad 2 miliony osób.
1.2 Co to jest astma?
W otaczającym nas świecie występuje wiele czynników zwanych alergenami, których nie toleruje ludzki organizm.
Astma oskrzelowa jest reakcją na niektóre z nich.
1.3 Czynniki wywołujące astmę
Napady astmy wywoływane są przez:
- różnego typu alergeny - roztocza, pyłki, zarodniki grzybów;
- wirusowe zapalenia dróg oddechowych;
- czynniki drażniące - dym tytoniowy, zanieczyszczenia, zapachy;
- czynniki fizyczne - zimne powietrze, wysiłek fizyczny, hiperwentylacja, zmiana pogody;
- niektóre leki - niesteroidowe leki przeciwzapalne;
- czynniki emocjonalne - śmiech;
- czynniki hormonalne - ciąża, choroby tarczycy;
1.4 Objawy astmy
W układzie oddechowym pod wpływem tych czynników rozwija się proces zapalny błony śluzowej. Oskrzela
reagują skurczem tak, że przepływ powietrza jest ograniczony. W konsekwencji u chorego występują trudności w oddychaniu,
świszczący oddech, kaszel, duszność. Objawy te występują zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach
rannych. Powtarzające się stany zapalne dróg oddechowych prowadzą do ich nadwrażliwości, a nawet do trwałego uszkodzenia.
Astma oskrzelowa jest chorobą cechującą się długoletnim przebiegiem i skłonnością do nawrotów dolegliwości,
które z różnym nasileniem trwają przez całe życie. W zasadzie choroba jest nieuleczalna, ale dzięki wczesnemu rozpoznaniu można uniknąć zaostrzeń i ciężkiego przebiegu, a co szczególnie ważne, nieodwracalnych uszkodzeń dróg oddechowych.
1.5 Co to jest alergia?
Wiele osób myli alergię z astmą. Są to pojęcia pokrewne, ale nie tożsame. Można mieć alergię z objawami astmy
lub bez takich objawów.
Alergia jest nadmierną reakcją na określone czynniki tj. pyłki, sierść zwierząt, niektóre leki lub składniki pokarmów.
Reakcja ta może przybierać różne postaci: łzawienie i swędzenie oczu, zatkany nos lub katar, rumień skóry bądź wywoływać objawy astmy. Astma jest jedną z reakcji, jaka może występować w alergii. Można również mieć astmę, nie będąc uczulonym na żaden określony czynnik, a po prostu nadwrażliwe drogi oddechowe.
2. Profilaktyka astmy
2.1 Profilaktyka pierwotna - zapobieganie rozwojowi astmy
Celem profilaktyki pierwotnej jest zapobieganie występowaniu choroby u osób obciążonych genetycznie (rodzinnie)
rozwojem alergii i/lub astmy.
Uważa się, że ryzyko rozwoju choroby alergicznej i astmy oskrzelowej u dziecka zależy przede wszystkim od
obecności alergii u matki, ojca oraz innych członków rodziny. Przyjmuje się, że ryzyko to wynosi 55-80%, gdy u obojga rodziców występują objawy choroby alergicznej, 70-80% gdy oboje rodzice uczuleni są na ten sam alergen i mają tę samą chorobę alergiczną, 30-35% gdy objawy dotyczą jednego z nich i 15-20% przy braku takiego obciążenia.
Uczulenie jest istotnym elementem, często poprzedzającym występowanie astmy. A zatem profilaktyka pierwotna
polega na działaniach w okresie dzieciństwa. W tym zakresie prowadzone będą działania edukacyjne w realizowanym programie szkolnym.
2.2 Profilaktyka wtórna - zapobieganie zaostrzeniom astmy
Profilaktyka wtórna polega na niedopuszczaniu lub znacznemu ograniczeniu występowania zaostrzeń już rozpoznaneji leczonej astmy. Zasadniczym jej celem jest powstrzymanie/zwolnienie rozwoju zmian destrukcyjnychi strukturalnych w oskrzelach. Metody profilaktyki wtórnej można podzielić na: farmakologiczne i nie farmakologiczne.
Działania nie farmakologiczne polegają na ograniczeniu narażenia dzieci na silne alergeny np. roztocza kurzu domowego, pyłki drzew, traw itd. gdyż uczulenie na nie zwłaszcza w okresie niemowlęcym stwarza wysokie ryzyko astmy w wieku późniejszym. Działania farmakologiczne zalecane są przez lekarza alergologa i do jego wskazań powinni
dostosować się rodzice lub opiekunowie.
3. Uzasadnienie realizacji programu w młodszych klasach
szkół podstawowych
Astma oskrzelowa to choroba przewlekła, jednakże z wcześnie wykrytą i prawidłowo leczoną astmę można normalnie żyć. Zbyt późne rozpoznanie astmy oraz jej niekontrolowany przebieg może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w drogach oddechowych i inwalidztwa. Dlatego bardzo ważne jest wczesne wykrycie astmy już u małych dzieci i zapobieganie rozwojowi pełnych objawów choroby.
Program edukacyjny „Wolność Oddechu – Zapobiegaj Astmie” został wprowadzony w trosce o zdrowie polskich dzieci i umożliwienie im normalnego rozwoju i życia.
